英国介入脸书用户数据泄露案 搜查剑桥分析办公室
De Noordsee (vun ?llers her ok Westsee oder Westerhaf heten) is ene Randsee vun’n Atlantik, de tüssen Grootbritannien in’n Westen, Norwegen in’n Noordoosten, D??nmark in’n Oosten un Düütschland un de Nedderlannen in’n Süden liggt.
De Rhien, de Werser, de Elv un de Thems fleet in de Noordsee. De bit to 7 Meter hogen Floden vun de Tiden dringt 65 km in de Werser un bit Hamborg 142 km in de Elv v?r.
Eilannen in de Noordsee sünd Helgoland, de Noordfreeschen Inseln, de Oostfreeschen Inseln un de nedderlandschen Waddeneilanden.
?ver de Noordsee is faken Storm un Nevel, liekers bl??t hier d?r de Welthavens in London, Hamborg, Bremen, Amsterdam, Rotterdam un Antwerpen veel Schippsverkehr un -hannel.
An Fisch weert to 60?% Heren un to 10?% Kabeljau fungen, tomehrst bi England un Schottland. De Goldboors warrt in de leste Tiet ümmer weniger, wiel em dat in de Noordsee to warm woorn is is to’n Lieken.
De Anwahners vun de Waterkant n??mt de Noordsee bi Stormflood ?Blanken Hans“, aver wiel se d?r Stormfloten al vele Minschen verdrinken laten hett, warrt dat ?wille Haff“ ok woll ?Moordsee“ n??mt.
Geografie
?nnernLaag un Gr?tt
?nnernDe Noordsee streckt sik vun 50°?56′?N in’n Süden ?ver 1.120 Kilometer bet 62°?N na Noord to. De See is vun Oost na West to 1.001 Kilometer breed ( 4°?26′?W bet 9°?50′?O). De Waterflach is rund 575.000 Quadraatkilometer groot un de See in’n D??rsnid 95 Meter deep. Dat Watervolumen liggt bi 54.000 Kubikmeter. De Soltandeel vun 3,0 bit 3,5?% un de Warms vun 7 bit 15 Grad wennt af, dat de See winters tofrüst
De Noordsee liggt to’n groten Deel – enen lüttken Deel v?r de norweegsche Küste uutbenomen – up den Fastlandsockel vun den europ??schen Kontinent. In’n Westen deelt dat Eiland Grootbritanien de See af, up den Fastland ligget na Süüdwest hen de Küsten vun Belgien un Frankriek, na Süden to de Nedderlannen, Düütschland in’n Süüdoosten, D??nmark in’n Oosten un Norwegen na Noordoost to.
Na Süüdwest to l?ppt de Noordsee ?ver de Straat vun Dover in den Engelschen Kanaal ?ver, na Oosten is de See ?ver Schagerak un Kattegatt med de Oostsee verbunnen, na Noorden opent se sik de Noorsche See.
De International Hydrographic Organization leggt de Grenzen vun de Noordsse so fast:[1]
- Na Süüdwest to: Ene Linie tüschen den Füürtoorn Phare de Walde (Frankriek 50°59'37"N, 1°54'53"E) un den Leathercoat Point (England, 51°10'01.4"N 1°24'07.8"E).
- Na Noordwest to: Ene Linie vun Dunnet Head (58°40'20"N, 3°22'30"W) in Schottland na den Füürtoorn bi Tor Ness (58°46'42.9"N 3°17'47.5"W) op den Eiland Hoy (Orkney), hen na’t Kame of Hoy (58°55′N) un wieder na Breck Ness up Mainland (58°58′N) un denn na Costa Head (3° 14′ W), wieder na Inga Ness (59' 17' N) up Westray, d?r Westray na Bow Head un na Mull Head (Noordhook vun Papa Westray) wieder Seal Skerry (Nooordhook vun North Ronaldsay) un denn noch wieder na Horse Holm an’n Süüdhook vun Shetland
- Na Oost to: Ene Linie vun Hanstholm (57?07'N, 8?36'E) in Norwegen na’t d??nsche Lindesnes (58?N, 7?E) deelt Noordesee un Schagerak af.
- Na Noord to: Vun de Noordhook (Fethaland Point, 60°38'15.3"N 1°18'30.1"W) up Mainland (Shetland) dwars na Graveland Ness (60° 39′ N) up den Eiland Yell (Shetland), d?r Yell na Gloup Ness (1° 04′ W) un dwars na Spoo Ness (60° 45′ N) up den Eiland Unst, d? Unst na Herma Ness (60° 51′ N), un wieder na’t Süüdwestkapp up den Rumblings un nu na Muckle Flugga (60? 51' N, 0? 53' W), vandaar na den Meridiaan 0° 53′ West hoog bet na 61° 00′ Noord un nu den Bredengraad na Oosten to langs bet an de norweegsche Küst.
De Noordgrenze is kene klare Grenze. Anner Afkamen un ?vereenkümsten leggt anner Grenzen fast: De OSPAR, een V?lkerrechtsverdrag vun 1962 de Noordsee un de Noordatlantik to schulen, sett den Breidengraad bi 5° westliche L?ngde un 62° n??rdliche Breide fast, wat bi den Geirangerfjord in Norwegen liggt, as Noordgrenze fast.
Unnerdelen
?nnernF?r de Fischeree un de Meteorologie deelt to’n Bispeel de Seewedderdeenst in Hamborg de Noordsee in verscheden Unnerdelen:[2]
?Westliche Noordsee vun Nord na Süüd to:
- Viking (sied 1955) – ?stlich vun den Shetlandeilannen
- Forties – ?stlich vun Schottland
- Dogger – bi de Doggerbank
- Southern Bight – Südwestliche Noordsee
?stliche Nordsee vun Noord na Süüd to:
- Utsire (Utsira, sied 1984) – westlich vun de norweegschen Küst, unnerdeelt in North Utsire un South Utsire
- Fisher (Fischer, sied 1955) – westlich vun de Schagerrak un süüdlich vun de Düütsche Bucht
- Schagerrak – ??stliche Deel vun de Nordsee, verbind ?ver Kattegat un Belt Noord- un Ostsee
- Düütsche Bucht (German Bight, vun 1949 bet 1955 Helgoland, daarv?r Dogger) – v?r de nedderl?ndsche, düütsche un d??nsche Noordseeküst.
Tostr??m
?nnernVele Str??m med groten Watermengden fleet in Noordsee af:
- Rhein-Maas-Delta (Nedderlannen) 2900?m3/s, daarvun
- d?r dat Iesselmeer 555?m3/s
- uut den Rhien 2300?m3/s
- uut de Maas 357?m3/s
- Elv (Neddersassen/Sleswig-Holsteen/Hamborg) 856?m3/s
- Glomma (Norwegen) 603?m3/s
- G?ta?lv (Sweden, Trysilelva Norwegen)[3]
- Weeser (Neddersassen/Bremen) 358?m3/s
- Drammenselva (Norwegen) 314?m3/s
- Humber (England) 250?m3/s, ?stuar vun
- Firth of Tay (Schottland) 170?m3/s
- Otra (Norwegen) 150?m3/s
- Sira (Norwegen) 130?m3/s
- Schelde (Belgien/Nedderlannen) 126?m3/s
- Forth (Schottland) 112?m3/s
- Numedalsl?gen (Norwegen) 111?m3/s
- Tweed (Schottland un England) 85?m3/s
- Eems (Neddersassen) 80,5?m3/s
- Thems (England) 76?m3/s
Geologie
?nnern
?Waterkant to verscheden Tieden
?nnernDe Noordsee vandaag keem in’n Terti?r up. De Waterkant vandaag kreeg de Noordsee man eerst in’n Holoz?n v?r rund 8.000 Jaren Tied. Ook de Tostand nu is man een Ogenblick in de Noordsee, de sik jümmerto wannelt: Up lange Sicht stigt de Seespegel, de in den verleden 7500?Jaren an de 33?Zentimeter dat Jaarhunnerd anstegen is. In’n 20.?Jaarhunnerd steeg dat Water an de 20 bet 25 Zentimeter.
In de Wiessel-Iestied weren, as ook in anner Iesteiden, veel Water as Ies in Gletscher froren. Dat Ies up den skandinaavschen Halveiland weer dunntomalen bet to dree Kilometers dick. De Seespegel leeg up den Hoogpunkt vun de Wiessel-Iestied an de 120 Meter unner den Seespegel vandaag, de Waterkant grov 600 Kilometer wieder na Noord to. Grote Delen vun de See weren in de Tied Fastland. Na’t Enne van de Wiessel-Iestieg hen, weer de Seespegel noch 60 Meter unner den normalen Pegelstand vandaag, de Waterkant leep bi de Doggerbank langs. De Süden vun de Noordsee was Fastland, dat’t Doggerland, de britschen Eilannen un den fasten Wall vandaag verbund. Daarna is dat Water bilüttken anstegen un dat Land in de Noordsee versunken.
V?r rund 9850 bet 7100 weer een Deel vun den Elv-Oorstroomdaal unner Water. Een beten later het sik de Engelsche Kanaal opent un de Waddensee keem up. In de Tied daarna wesseln sik Tieden af, in de dat Water ansteeg (Transgresschoon) un Tieden, in de dat Water sunk (Regresschoon). V?r 5000 Jaren Tied (3000 v.?Chr.) stund de Seespegel an de Waterkant an de veer Meter unner den Spegel vandaag, üm dat Jaar 0 leeg de Küste an un bi twee Meter unner den Seespegel vandaag. Na dat’t Water nu korte Tied wedder ansteeg, sunk üm dat Jaar 1000 de Waterstand wedder up denSeespegel, so as üm dat Jaar 0, un is daarna alnagraad weeder anstegen.[4]
Waterdeepde
?nnern
?.jpg)
?De Noordsee is ene Schelfsee, de in’n D?rsnid man 95 Meter deep is. De Boddem vun de See liggt to’n groten Deel op den Schelf, wo de See an de 25 bet 35 Meter deep is. An’n Kontinentaalhang bi Norwegen un de Schetland-Eilannen, wo dat Schelf na den Kontinentaalfoot hen affallt, is de See rund 100 bet 200 Meter deep. Heel de süüdliche Deel vun de Noordsee is nich deper as 50 Meter un vele grote Sandbanken liggt in de See. De Uutnaam is de Norweegsche R?nn; hier ligt de deepste Punkt in de Noordsee med 725 Meter. De siedste Punkt af van de Waterkant liggt up de Doggerbank.
De Noordsee deelt sik allgemeen in de siede süüdliche Noordsse, de Zentraalnoordsse, de n??rdliche Noordsee un de Norweegsche R?nn med den ?vergang na den Schagerak hen. In de süüdliche Noordsee geit de Engelsche Kanaal in de Straat vun Dover ?ver. De Southern Bight liggt v?r de nedderlandsche un belgsche Küst, de Düütsche Bucht medsams de Helgol?nner Bucht v?r de düütsche Küst. Dat siede Water bi de Doggerbank scheed de düütsche Bucht un de Zentraalnoordsee. De Waddensee treckt sik de Süüdküst lvan den Den Helder in’n Nedderlanden bet na Esbjerg in D??nmakrk langs.
Dat siede Water üm de Doggerbank rüm is an un bi halv so groot as de Nedderlannen un man 13 Meter, up’t h??gst 20 Meter deep. Se is ene gode Steed f?r de Fischfang, bi St?rmen breekt sik hier faken ook de Bülgen.
De Norweegsche R?nn is in’n Snid 250 bet 300 Meter deep un geit an’n ?vergang na de Schagerak bet up 725 Meter daal. De R?nn is wichtig f?r den Wateruuttuusch twüschen de Oostsee un de Atlantik. D?r de Norweegsche R?nn flütt de Norweegsche Stroom langs, ?ver den de grote Deel Noordseewater in den Atalntik str??mt. Ook de grote Deel Water uut de Oostsee flütt hier na Noord to. In de Zentraalnoordsee, an de 200 Kilometer van de schottsche Stad Dundee na Noord to, ligget in den Devil’s Hole mere depe Gravens. De Gravens, de man een paar Kilometer lang sind, gaat hier vun den 90 Meter depen Water ümto, miteens daal up 230 Meter.
De Straat vun Dover is rund 30 Meter deep un fallt na Westen to up 100 Meter af. Twüschen den Nedderlannen uun Grootbritannien is de See an de 20 bet 30 Meter deep, un an de Freesche Front bummelig 45 Meter.
Hydrologie
?nnern?versicht
?nnernDe Soltandeel in den Seewater unnerscheed sik na Jaarstied un Oord un liggt twüschen 15 un 25 Promille bi de Münnen vun den Str??m un bi 32 bet 35 Promille in de open See.
De Temperatuur kann sommers bet na 25?°C henlangen un winters bi 10?°C liggen. De Temperatuur unnerscheed sik stark je na Deepde un Inflood uut den Atlantik, sunerlich wegen de de Seestr?men, In de depe n??rdliche Noordsee, süüdlich un ??stlich vun Shetland, is dat Water dat ganse Jaar ?ver meest konstnt 10?°C, denn hier str?mmt dat koolde Atlantikwter in de Noordsse. An de Waterkatn vun de Waddensee givt datannersieds de h??gsten Temperatuurunnerscheden; hier kann in koolden Winter ook Ies billen.
In de Tied vun 1965 bet 2010 steeg de Watertemperatuur in’n Snidd üme 1,67?°C, de Temperatuur in allen Ozeanen steeg vergleken üm 0,74?°C an.[5]
Literatuur
?nnern- Jürgen Ehlers Die Nordsee. Vom Wattenmeer zum Nordatlantik. Primus Verlag, Darmstadt 2008, ISBN 978-3-89678-638-8.
- Norbert Fischer, Susan Müller-Wusterwitz und Brigitta Schmidt-Lauber (Ruutgever): Inszenierungen der Küste. Reimer, Berlin 2007, ISBN 978-3-496-02800-0.
- Horst Güntheroth: Die Nordsee – Portrait eines bedrohten Meeres. Gruner und Jahr, Hamborg 1986, ISBN 3-570-07168-5.
- Olaf M?rke: Die Geschwistermeere: Geschichte des Nord- und Ostseeraums. Stuttgart 2012.
- Richard Pott: Die Nordsee – eine Natur- und Kulturgeschichte. Beck, München 2003, ISBN 978-3-406-51030-4.
- Michael Pye: Am Rand der Welt. Eine Geschichte der Nordsee und die Anf?nge Europas. Fischer, Frankfort an’n Main 2017, ISBN 978-3-10-002483-1.
- H. E. Reineck, W. Sch?fer: Kleines Küsten-ABC für Binnenl?nder an der Nordsee. Senckenberg, Willemshaven 1956, hdl.handle.net (PDF; 2,5?MB).
Weblenken
?nnern
- Greenpeace fordert Schuul f?r Noord- un Oostsee (PDF, plattdüütsch)
Nawiese
?nnern- ↑ Limits of Oceans and Seas, 3rd edition. (PDF) International Hydrographic Organization, 1953, afropen an’n 24.?Dezember 2020.
- ↑ Fact sheet No. 8 – Shipping Forecast. (PDF; ca. 913 kB) In: Met Office National Meteorological Library and Archive. metoffice.gov.uk, 2011, archiveert von dat Original am 6.?Oktober 2012; afropen an’n 4.?Mai 2017 (engelsch).
- ↑ Leibniz-Institut für Ostseeforschung Warnemünde: Geh?rt das Kattegatt noch zur Ostsee? →?Aus physikalischer Sicht gibt es Argumente, die Trennung zwischen Nord- und Ostsee im Gro?en Belt bei Langeland und im ?resund auf die Drogdenschwelle zu legen.“
- ↑ Karl Heinz Behre: Die Schwankungen des mittleren Tidehochwassers an der deutschen Nordseeküste in den letzten 3000 Jahren nach arch?ologischen Daten. (PDF; 402?kB) In: Coastline Reports 1 (2004)
- ↑ noz.de vom 9. September 2017: Nordsee erw?rmt sich doppelt so schnell wie Ozeane